Monday, July 6, 2009

Asal Nyabong Manok

Asal Nyabong Manok

Nyadi nyabong manok tu endang siti ari uti asal bansa iban. Laban iya main asal, nya alai semua anembiak ke ada tulin Iban, kenyau sida agi mit endang diajar ngelala bulu manok lelaki tauka manok indu. Nyadi keterubah iya orang bebuti belaban nyabong manok nya Raja Machan ngelaban Ambong Mungan. Nyadi Ambong Mungan tu alah sabong laban Raja Macham. Malu alah nyabong, nya alai Ambong Mungan belelang ngiga manok sabong ngagai sida Keling di Panggau Libau. Bulu manok ke deka digiga iya nya tuntong lang ngindang terbai, biring belangking pipit kechuai.

Datai iya di Panggau Libau, dia Keling madah ka diri nadai ngidup ka manok ngemanah nya bulu. Iya lalu ngasoh Ambong Mungan ngiga ngagai rumah sida Sengalang Burong, laban sida din suah didinga bisi nupi manok manah bulu.

Ninga ajar Keling, Ambong Mungan lalu mupok ngagai rumah sida Sengalang Burong. Datai iya ba Aki Lang, iya lalu nusoi penemuai diri ngagai sida iya. Aki Lang lalu madah ka diri nadai nupi manok ngemanah nya bulu. Iya lalu ngajat Ambong Mungan ngiga manok ngagai Petara ka langit.

Udah tembu berandau enggau Sengalang Burong, Ambong Mungan pan lalu mupok. Nyau ka lama iya udah bejalai, iya pan datai ba Lembang Palang Subang, Nyeliah ka karang miga segala, datai di tuchong bukit sigi besenggal tinggi, nyagu ka lengi moa benda, endor rumah Raja Petara. Datai iya di rumah, iya lalu nusoi penemuai diri ke ngiga manok bulu tuntong lang ngindang terbai, biring belangking pipit kechuai.

Raja Petara madah ka diri bisi nupi manok bulu nya. Tang leboh nya manok nya udah bejalai jauh ngair ka langit. Udah iya ninga penemuai Ambong Mungan, Raja Petara lalu ngambi umpan kena iya ngumbai manok nya pulai kia. Enda bangat lama udah iya ngumbai, manok nya pan datai beteratak inggar bendar. Bulu manok nya ngenjing perenching peda Ambong Mungan. Udah manok nya ditangkap, Petara madah ka manok nya enda tau alah disabong. Ninga jako Petara, Ambong Mungan gaga bendar ati, laban manok ke diambi iya nya enda tau alah disabong.

Udah nya Ambong Mungan mulai ka diri. Datai iya di rumah, iya ninga Kendawa pen udah ga nyau ngiga manok sabong ka menoa sebayan, nepat Ensing Jara. Nyadi bulu manok giga Kendawa nya biring gerunggang. Ambong Mungan lalu nyabong baru ngelaban Raja Machan. Raja Machan pan alah nyabong ngelaban iya, laban manok ke disabong iya nya endang enda tau alah, ko Petara.

Nyadi Ensing Jara ke ditepat ka Kendawa ngiga manok di Sebayan nya Antu Anda Penyabong ke ngemata ka samengat manok ke mati disabong kitai di menua tu.

Bulu Manok Iban:
Manok ijau Lelayang,
Punggong iya sematong ninjau,
Bedada banda imbok tokuau,
Bau iya chiru biring tasau,
Belakang iya lang chelum mansau,
Iko iya merundu kelabu papau,
Bulu sua iya ngambi sua ijau Lelayang.

Manok Kapiat
Punggong iya sematong tuntong kulat,
Dada iya banda burik lelekap,
Bau iya chiru asu rapat,
Belakang iya lang chelum bekilat,
Iko iya merundu ijau burong bidat,
Sua iya ngambi anak belalat Umbang.

Manok tawai
Punggong iya sematong tuntong engkerawai,
Dada iya banda pipit kechuai,
Bau iya chiru ijau enseluai,
Belakang iya lang chelum meratai,
Iko iya merundu jelayan tuai,
Sua iya ngambi anak engkerawai bintang.

Manok biring
Punggong iya sematong tuntong engkerunding,
Dada iya nyala banda ensing,
Bau iya chiru tasau biring,
Belakang iya lang chelum begenyeling,
Iko iya merundu jelayan menaning,
Sua iya ngambi anak menaning banjang.

Manok Jelayan
Punggong iya sematong tuntong burong danan,
Dada iya banda bejalak ikan,
Bau iya chiru biring sengayan,
Belakang iya lang chelum redam,
Iko iya merundu engkarong ridan,
Sua iya ngambi anak sempidan arang.

Manok Burik Belatok
Punggong iya sematong bangkut serantuku,
Pala patong iya besemada balu,
Dada iya banda pipit antu,
Bau iya chiru ensing batu,
Belakang iya lang chelum ngelepu,
Iko iya merundu kelabu empitu,
Sua iya bisi besemut panggang.

Adong, Biring, Biring Sengayan, Biring Sempidan, Biring tasau, Bangkas, Banda, Banda Ensing, Banda Pipit Antu, Banda Pipit Kapua, Banda Pipit Kechuai, Banda Daun Imbok, Banda Imbok Tokuau, Banda Burik Lalekap, Banda Bejalak Ikan, Bejalak, Burik, Burik Belatok, Burik Menaul, Burik Semut Gatal, Engkarong, Engkarong Ridan, Ijau Lelayang, Ijau Enseluai, Kunchit, Kepiat, Kelabu, Kelabu Papau, Kelabu Empitu, Labang, Labang Kubah, Menaning, Menaning Banjang, Papit, Sematong, Sematong Jelayan Muda, Sematong Ninjau, Sematong Tuntong Engkerawai, Sematong Tuntong Engkerunding, Sematong Tuntong Burong Danan, Jelayan, Jelayan Menaning, Tasau Biring, Tuntong, Tuntong Kulat, Tuntong Engkerawai.

No comments:

Post a Comment